Jan Frans van der AA (+1727)

Jan Frans van der AA
(+1727)

Ondanks het feit, dat de geboortedatum van Jan Frans Van Der AA niet werd achterhaald, heeft hij toch een zekere historische rol gespeeld. Zijn familie Van De AA vervulden er in de XVIIe eeuw te Antwerpen een belangrijke plaats. Meester Francois van der AA (1660-1704) was er schepen van de stad sinds 1689 en vervolgens tresorier.

De van der AA's huwden er in de XVIIe en in de XVIIIe eeuw met voorname en belangrijke families en verwierven er daardoor de titel "de Randerode", door hen gevoerd. Hun bijeen gebracht fortuin hadden zij schijnbaar te danken door de handel, die te Antwerpen door de familie werd bedreven.

Jan Frans van der AA behaald zijn licentiaat in de rechten, werd priester en klom op tot plebaan van O.L.V. in het Zuidkwartier op 19 november 1709. Hij, behoorde tot de kanunniken, die hun adel moesten bewijzen, om van de bepaalde prebende te kunnen genieten. In 1721 verkoos men hem tot deken van de landdekenij in de Scheldestad. Tijdens datzelfde jaar kreeg hij er nog de functie van penitentiaris (kanunnik, die volmacht heeft om zonden te absolveren) erbij.

Ook was hij nog een tijdlang, bij het overlijden van de bisschop, vicaris-generaal van het bisdom. Wat duidelijk maakt, dat deken van der AA, van een bijzonder aanzien genoot. Jan Frans van der AA, overleed op 29 december 1727 en werd in de O.L.V. kerk begraven.

Het portret, dat hierboven wordt afgebeeld en tevens toebehoorde aan dhr. Bal, vermeld onderaan de leuze: "Onerani non honorari". Wat wil zeggen: "Belast worden,niet vereerd". Het wapenschild, dat men bovenaan het geschilderd portret bemerkt, heeft de verzekering weer, dat de schepen en de plebaan tot dezelfde familie behoorden.

Bronnen:
Zondagsvriend 10-04-1932
Oud-Antwerpse-portrettengalerij van Floris Prims

Op de hoogte blijven?  Abonneer je op mijn feed.
Noël De Mey

Simon-Pieter Dargonne 1749-1839

Simon-Pieter Dargonne
1749-1839

Pastoor Visschers wijdde ooit een studie aan Dargonne, die door Augustin Thys werd aangevuld in zijn "Historiek der Straten van Antwerpen", bij het kapittel over de "Jodenstraat". Iedere Antwerpenaar, die begaan is met de Antwerpse geschiedenis, kent Dargonne.

Simon-Pieter Dargonne werd binnen een arm gezin in 1749 te Dieppe geboren. In 1774 kwam hij zich te Antwerpen vestigen als muziek-en dansleraar. Daarbij werd hij aan de opera gehecht als dansmeester. Zodoende werd Dargonne bij de voornaamste Franse families als lesgever ontvangen.

Wanneer de tweede Franse inval plaatsvond in juli 1794, trad Dargonne op het voorfront en werd lid van het stadsbestuur. Hij werd weldra de vertrouwensman van de veroveraars en werd hij "commissaire du directoire exécutif". Bovendien was hij diegene, die werkelijk de wetten van de Republiek te Antwerpen deed toepassen.Vervolgens deed hij de kloosters sluiten, de priesters vervolgde, de eredienst van de rede leidde en door zijn toedoen, verbande hij meer dan 1.000 priesters uit het departement.

Teruggevonden archiefstukken tonen duidelijk aan, dat Dargonne alles in het werk stelde én met aandrang, om de republikeinse maatregelen te doen uitvoeren. Daarenboven kende hij geen eerbied, noch verdraagzaamheid, noch medelijden. Als meedogenloze uitvoerder, bespotte hij zijn slachtoffers. Naar verluidt deed hij dit, minder uit  persoonlijke overtuiging, maar eerder om in het gareel van het gezag te lopen, dat hij vertegenwoordigde. Dargonne, bleek een slaafse dienaar te zijn geweest.

Samen met een aantal anderen van hetzelfde gedachtegoed, werd Dargonne in 1803 tot rechter benoemd bij de Rechtbank van Eerste Aanleg. Ondertussen was hij vier jaar daarvoor op 10 maart 1799 in het huwelijk getreden met A. Cerisier van Maubeuge en bleven als echtpaar kinderloos. In 1807 werd hij opgenomen als lid van de Criminele rechtbank. Uiteindelijk zou hij zijn benoeming tot procureur bij de rechtbank van Turnhout weigeren in 1811.

Dargonne, vestigde zich te Vilvoorde en begon zich bezig te houden met schilderen. Hij werd er krankzinnig, kreeg meer en meer woedeaanvallen en werd daardoor opgesloten. Hij, overleed in het krankzinnigengesticht van Sint-Joost-ten Node op 22 mei 1839.

Het was kunstschilder Mathijs van Bree, die n.a.v. de triomfantelijke intrede van Napoleon te Antwerpen op doek vastlegde, vooraf de portretten van de personages schetste, die er moesten worden afgebeeld, waaronder ook de portretten van de leden van de Antwerpse justitie. Op deze manier werd  in 1803 Dargonne's portret in rechterstoga gemaakt, waarvan zijn hierboven afgebeelde schets te Parijs word bewaard.

Bronnen:
Zondagsvriend 20-03-1932
Oud-Antwerpse Portrettengalerie van Floris Prims

Op de hoogte blijven?  Abonneer je op mijn feed.
Noël De Mey

Jacob Edelheer 1597-1657




Jacob Edelheer 1597-1657
Naar een gravure van
Philip Fruytiers midden de
XVIIe eeuw

Jacob Edelheer werd in  1597 te Leuven geboren. Hij studeerde er rechten, werd schepen van Leuven en kreeg de functie van pensionaris van de stad Antwerpen in 1622. Zo, was hij de rechtskundig adviseur van de Antwerpse magistratuur, waarbij Edelheer er juridisch op toe zag te waken over de stad.

Als jong rechtskundige,  hield hij van schone kunsten, van letterkunde en van allerhande geleerdheden. Daardoor werd zijn huis gelegen op de hoek van de Lange Nieuwstraat en Eikenstraat een waar centrum voor cultuuraangelegenheden. Anna Roemers was er ooit te gast op de dag, dat Wendelinus er een wetenschappelijke maansverduistering kwam waarnemen.

Doordat Edelheer zich als zaakgelastigde van de stad Antwerpen bij de Staten van Brabant te Brussel en tevens in de verschillende "raden" door de aartshertogen werd opgemerkt, omwille zijn vastberadenheid en het vellen van persoonlijke oordelen, kreeg hij het volste vertrouwen.

Daardoor werd hij in 1632 door de Staten Generaal als vertrouwenspersoon aangesteld om de onderhandelingen met de Hollanders te voeren. Dit om de vrede tussen de landen te bewaren, daar Spanje zich afzijdig hield. Op verzoek van de Antwerpse magistratuur volgt hij samen met Antoon Sivory op 3 september van datzelfde jaar de vergadering bij van de Staten Generaal te Brussel. Als Brabanders werden vervolgens voor de onderhandelingen naar Maastricht en daarna te Den Haag gestuurd: "Aartsbisschop van Mechelen Jacob Boonen, de Hertog van Aarschot en Jacob Edelheer".

Jacob Edelheer, heeft tijdens de moeizame onderhandelingen een persoonlijk dagregister bijgehouden, dat werd uitgegeven door "Gachard" een ander bijgehouden handschrift verscheen in het "Bulletin de la Commission Royale d'Histoire" in 1875, die door Emmanuel Neeffs werd overgeschreven.

Buiten deze bijgehouden documenten, werden er nog andere zware archiefstukken door Edelheer bijgehouden, die in het stadsarchief worden bewaard. Ook Maurits Sabbe wijdde ooit een studie over Edelheer in zijn boek "De Moretussen en hun Kring (blz. 67)".

Als geducht vredesonderhandelaar, kwam Edelheer terug naar Antwerpen en bewees er voortdurende grote diensten. Zijn zelfgeschreven nota's zijn daarvan het bewijs. Als rechtsdeskundige bestudeerde hij de oorsprong van de politieke rechten van  de abten in Brabant, van de accijnsvrijheid van de Antwerpse kanunniken en verdiepte zich verder in de juridische geschiedenis. Ook hield Edelheer van poëzie, dit gebeurde steeds in het Latijn.

Op 10 juni 1657, overleed Jacob Edelheer te Antwerpen. In de St.-Jacobkerk bevind zich zijn grafmonument, waar hij samen met echtgenote Elisabeth van Lemens te bewonderen is. Zijn borstbeeld bevind zich naast de kapel van het H. Sacrament. Op het gedenkschrift staat er vermeld, dat hij, heer was van Hooftvunder.

Zijn portret, dat hier wordt weergegeven werd gegraveerd omstreeks midden de XVIIe eeuw door Fruytiers en die door Maurits Sabbe werd gereproduceerd voor zijn boek.

Bronnen:
Zondagsvriend 13-03-1932
Oud-Antwerpse Portrettengalerie van Floris Prims
Verder is er een verwijzing naar de "Biographie Nationale" van J.J. Thonissen

Op de hoogte blijven?  Abonneer je op mijn feed.
Noël De Mey