zondag 24 november 2013

De brandramp van circus Sarrasani te Berchem in 1932




De tot puin herleide kleedkamers
De kleedkamer in puin herleid
Tijdens de nacht van dinsdag 12 op woensdag 13 januari 1932, vond er een ware brandramp plaats in het circus Sarrasani, die zich opgesteld had op de militaire terreinen te Berchem.

De oorsprong van de brand moet ontstaan zijn in de kleedkamer. Daar lag voor ettelijke miljoenen oude Belgische franken aan gewaden opgestapeld. Het was een dienstdoende nachtwaker, die tijdens zijn ronde, de pas ontwikkelende brand opmerkte en vlammen zag opstijgen uit het dak van de kleedkamer. Onmiddellijk werd er alarm gegeven.

Desolaat beeld van de olifantenstallen
De vernielde stal van de olifanten
De ter plaatse zijnde circusbewoners en de brandweer van Berchem, die snel ter plaatse waren, probeerden om de vuurhaard, die zich snel uitbreidde nog te doven. De waardevolle kleedkamer stond toen al in lichterlaaie.

Ondanks de bovenmenselijke inspanningen kon niets worden gevrijwaard. Krachtige rukwinden met een orkaankracht, zorgden ervoor, dat vuurgensters terechtkwamen op de stallen waarin de olifanten zich bevonden. Het duurde niet lang of ook deze vielen ten prooi aan de vuurmassa.


Olifant "Prinses", bezweken aan zijn opgelopen verwondingen
Olifant "Prinses", die aan de opgelopen
verwondingen overleed.
Toegesnelde circuslui, deden verwoede pogingen om de zenuwachtige tweeëntwintig kolossen nog van hun kettingen te bevrijden. Te weten, dat ieder dier met twee poten aan loodzware kettingen vastlagen. Ondertussen vielen niet alleen brandende lappen zeil op de ruggen van de olifanten, maar had ook hun bed van hooi en stro vuur gevat, wat de reddingspogingen levensgevaarlijk maakten.

Toch slaagde men erin alle dieren te bevrijden en sloegen een tiental olifanten op de vlucht, richting tentoonstellingsterreinen. Olifant "Prinses", viel van een hoge muur in een vesting achter de kazerne van de Genie.

Met uitzonderlijke viel moeite kon men de kolos weer op de begane grond krijgen, maar was zodanig zwaar toegetakeld van zijn opgelopen brandwonden en een geweerschot boven zijn oog, dat het de dag nadien overleed. Ook olifant " Adèle" zou aan haar opgelopen verwondingen overlijden. In totaal liepen tien olifanten brandwonden op. Lang was er gevaar aanwezig, dat de vuurzee ook de tijger- en de leeuwenhokken in hun greep zouden krijgen.

Circusartiesten helaas op zoek naar hun bezittingen
De circusartiesten op zoek
tussen de restanten naar
eventuele overblijvende
bezittingen, maar helaas!

Wanneer de dag nadien, de overblijvende circusmensen, die in de stad logeerden, ter plaatse kwamen, konden zij alleen maar lijdzaam toekijken, hoe al wat zij maar bezaten, vernield zagen zien. Velen onder hen waren volledig geruïneerd, daar zij al hun spaarcenten in hun koffers hadden gedeponeerd.

De schade bedroeg meer dan vier miljoen oude Belgische frank (ongeveer 2.200.000 euro nu), waarvan een vierde maar door de verzekering werd gedekt. Wat de schade aan de dieren betrof en ook aan de twee dode olifanten kon men geen uitsluitsel geven.

Over de oorzaak, was men het eens, dat het om geen kortsluiting kon gaan, daar de stroom was afgesloten tijdens de nacht. Twee denkpistes werden er door het Parket weerhouden, namelijk:
"onvoorzichtigheid vanwege het artiestenpersoneel, die in de kleedkamer nog zouden kunnen gerookt hebben of kwaad opzet".

Brontekst:
Zondagsvriend 24-01-1932
Noel De Mey

Op de hoogte blijven?  Abonneer je op mijn feed.


5 opmerkingen:

Nancy Muller zei

Hallo Noël,
Mijn naam is Nancy Muller en ik zou eigenlijk willen vragen of u weet of er menselijke slachtoffers bij deze brand waren en zo ja of hun namen bekend zijn. Er heeft iemand in mijn familie mij verteld dat de zus van mijn grootvader is omgekomen bij een circusbrand in Berchem ergens in de jaren dertig. Ik weet dat haar naam Ursula muller was. Ik hoop dat u mij hier mee kunt helpen. Alvast vriendelijk dank en groet ik u met hoogachting,
Hoogachtend,
Nancy Muller

Noel De Mey zei

Dag Nancy,

In het bewust artikel is er geen sprake van menselijke slachtoffers. Toch zal ik wat verder spitten en hou je op de hoogte.

Met vriendelijke groeten,
Noël De Mey

Noel De Mey zei

Dag Nancy,

Een vriend van mij, die begaan is met het circusleven, laat weten, dat er in het circusmuseum "Huis van Alijn" gelegen in de Kraanlei 65 in Gent daarover meer terug te vinden is. De secretaris is mevr. Frieda Van Camp-Debucquoy:frieda.vancamp@gmail.com.

Bovendien waren er nog wat spanningen tussen het circus Sarrasani en het reuze circus "Julius Gleich", die op hetzelfde moment op tournee was in het Antwerpse. Volgens de bron zou laatstgenoemde de betalende opdracht hebben gegeven aan hun clown Libot van de circusfamilie Libot & Simon om een brandje te stichten in de tent waar de kledij lag. De wind zat natuurlijk niet gunstig met de gekende gevolgen. De clown in kwestie zou op zijn sterfbed alles hebben opgebiecht.

Best misschien voor verder informatie eens ten rade gaan in vermeld circusmuseum.

Met vriendelijke groeten

Anneh zei

Dag Noel,

Interessant artikel! Ik heb vernomen dat er een aantal jaar geleden een documentaire over deze brand is gemaakt. Weet u toevallig de titel en de naam van de maker van deze docu?

Alvast bedankt,

Groetjes,

Anne

Noel De Mey zei

Dag Anne,

Spijtig, maar ik moet je het antwoord schuldig blijven.

Beste groetjes,
Noël